Witamina A jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania organizmu i wpływa na wiele ważnych procesów.

Pod nazwą „witamina A" kryje się grupa związków chemicznych zwanych retinoidami, które obejmują retinol, retinal oraz estry retinylowe. Oprócz tego źródłem witaminy A są karotenoidy, w tym alfa-karoten i beta-karoten, które są prowitaminami A i mogą być przekształcane w organizmie do aktywnej formy witaminy A. Inne karotenoidy, takie jak likopen czy luteina, nie ulegają konwersji do witaminy A.

Beta-karoten, będący prowitaminą A, musi zostać przekształcony w organizmie do aktywnej formy retinolu. Proces ten zależy od diety, stanu zdrowia oraz uwarunkowań genetycznych. Wchłanianie beta-karotenu jest mniej efektywne i zmienne, średnio wynosi od 5 do 65%. Dlatego spożycie beta-karotenu wymaga około sześciokrotnie większych ilości niż retinolu, by pokryć zapotrzebowanie na witaminę A.

Organizm reguluje przekształcanie beta-karotenu, co zmniejsza ryzyko przedawkowania witaminy A przy spożyciu produktów roślinnych. Nadmiar retinolu może być toksyczny, podczas gdy beta-karoten jest bezpieczniejszy, ponieważ niewykorzystany jest wydalany z organizmu.

Witamina A pełni w organizmie pełni wiele kluczowych funkcji:

• Odpowiada za prawidłowe widzenie poprzez udział w tworzeniu rodopsyny – barwnika światłoczułego w siatkówce oka, co umożliwia percepcję obrazu, szczególnie w warunkach słabego oświetlenia. Witamina A również chroni powierzchnię oka przed przesuszeniem, wspomaga regenerację nabłonka rogówki i zapobiega stanom zapalnym oczu.
• Reguluje wzrost i różnicowanie komórek nabłonkowych skóry i błony śluzowej, wspiera jej regenerację i pomaga utrzymać skórę gładką oraz elastyczną. Ma działanie przeciwzapalne, reguluje proces rogowacenia naskórka, wspiera syntezę kolagenu i spowalnia procesy starzenia się skóry. Wspiera procesy regeneracyjne tkanek, w tym włosów i paznokci.
• Wzmacnia układ odpornościowy, chroniąc organizm przed infekcjami poprzez wpływ na funkcję białych krwinek oraz ochronę błon śluzowych.
• Uczestniczy w produkcji czerwonych krwinek poprzez stymulację szpiku kostnego.
• Ma potencjał antyoksydacyjny, dzięki czemu wraz z witaminą C i E zapobiega nadmiernemu utlenianiu kwasów tłuszczowych, chroni przed szkodliwym działaniem wolnych rodników i opóźnia procesy starzenia.
• Wpływa na zdrowie skóry przez regulację złuszczania naskórka, produkcję melaniny i syntezę kolagenu, co poprawia elastyczność i wygląd skóry oraz wspomaga gojenie ran.
• Uczestniczy w prawidłowym różnicowaniu komórek tkanki nabłonkowej i kostnej, bierze udział w produkcji i uwalnianiu hormonów kory nadnerczy i tarczycy.
• Bierze udział w prawidłowym rozwoju płodu, uczestnicząc w wzroście tkanki kostnej i dojrzewaniu układu rozrodczego.
• U mężczyzn wspiera produkcję plemników i płodność.

Witamina A występuje w dwóch głównych formach, które dostarczane są z różnych źródeł:

Zwierzęce źródła witaminy A, retinol i jego pochodne, łatwo przyswajalne przez organizm:

• wątróbka wołowa, wieprzowa i drobiowa – są to absolutni liderzy pod względem zawartości witaminy A,
• żółtka jaj – zawierają umiarkowane ilości retinolu oraz tłuszcze wspomagające jego wchłanianie,
• produkty mleczne pełnotłuste, takie jak mleko, masło i sery dojrzewające,
• tłuste ryby morskie (łosoś, makrela, śledź, węgorz) oraz oleje rybne, w tym tran.

Roślinne źródła witaminy A (karotenoidy, np. beta-karoten):

• warzywa i owoce o czerwonym, pomarańczowym i żółtym zabarwieniu – marchew, czerwona papryka, dynia, bataty, morele, pomidory,
• zielone warzywa liściaste, takie jak szpinak, jarmuż, sałata, boćwina, brokuły,
• natka pietruszki, koper, szparagi.

Dieta bogata w witaminę A powinna zawierać zarówno produkty zwierzęce, dostarczające łatwo przyswajalnego retinolu, jak i roślinne, które są źródłem bezpiecznych i zdrowych karotenoidów. Szczególnie ważne jest regularne spożywanie warzyw i owoców o intensywnym kolorze, które obfitują w prowitaminy A.

Witamina A po wchłonięciu z przewodu pokarmowego magazynowana jest przede wszystkim w wątrobie - do 90%, reszta w nerkach, tkance tłuszczowej, osoczu i innych tkankach. Wydalanie witaminy A odbywa się głównie z żółcią.

Na wchłanianie witaminy A ma wpływ forma witaminy A. Retinol wchłania się w ok. 80%, podczas gdy karotenoidy w ok. 30%.

Wchłanianiu retinolu sprzyjają pokarmy białkowe oraz zawierające tłuszcze. Czynnikiem sprzyjającym jest również obecność kwasów żółciowych oraz prawidłowy poziom hormonów tarczycy.

Czynnikami, które ograniczają jej wchłanianie jest alkohol, duża ilość błonnika, zażywanie dużej ilości preparatów żelaza oraz niedobór cynku.

Witamina A jest wrażliwa na obróbkę kulinarną. W czasie gotowania i duszenia warzyw i owoców straty β-karotenu mogą wynosić ok. 20%. Przechowywanie warzyw i owoców w nieprawidłowych warunkach (niewłaściwa temperatura, dostęp światła) powoduje straty witaminy A dochodzące nawet do 80%. Zawartość witaminy A w warzywach i owocach uzależniona jest również od pory roku.

Duszenie, pieczenie, gotowanie mięsa czy ryb powoduje 20% straty tej witaminy.

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę A różni się w zależności od wieku, płci oraz stanu fizjologicznego:

• dorośli mężczyźni potrzebują około 900 mikrogramów (µg) retinolu dziennie.
• dorosłe kobiety – około 700 µg dziennie.
• kobiety w ciąży – zaleca się dawkę do 770 µg dziennie.
• kobiety karmiące piersią – zapotrzebowanie rośnie do około 1300 µg dziennie.
• dzieci i młodzież mają zapotrzebowanie w zakresie od 400 µg (dla niemowląt) do 900 µg (dla nastolatków).

Najlepsze suplementy witaminy A to te, które zawierają naturalne formy witaminy, takie jak retinol i jego estry (np. octan retinylu), lub prowitaminy A w postaci beta-karotenu.

Niedobór witaminy A objawia się przede wszystkim:

• pogorszeniem widzenia w warunkach słabego oświetlenia (tzw. kurza ślepota), przesuszeniem i rogowaceniem nabłonka rogówki i spojówki,
• suchą, łuszczącą się skórą, szczególnie na łokciach, kolanach i ramionach,
• łamliwością włosów i paznokci oraz ich wypadaniem,
• zwiększoną podatnością na infekcje oraz osłabieniem odporności,
• zaburzeniami wzrostu u dzieci i problemami z płodnością u dorosłych,
• trudnościami z gojeniem ran i podrażnieniami skóry.

Nadmiar witaminy A (hiperwitaminoza) może objawiać się:

• nudnościami, wymiotami, bólami głowy, zawrotami głowy i zaburzeniami widzenia,
• suchością, złuszczaniem i zażółceniem skóry oraz pękaniem ust,
• łamliwością włosów i paznokci, wypadaniem włosów,
• bólami mięśni i stawów, powiększeniem wątroby i śledziony,
• dolegliwościami neurologicznymi (światłowstręt, dezorientacja, drgawki),
• u kobiet w ciąży ryzykiem wad rozwojowych płodu.

Witamina E należy do najsilniejszych antyoksydantów i odgrywa istotną rolę w wielu procesach zachodzących w organizmie.

Nazwa witaminy E obejmuje dwie grupy związków organicznych: tokoferole i tokotrienole, z których każda posiada cztery formy: alfa, beta, gamma i delta. Najbardziej aktywną formą biologiczną jest alfa-tokoferol, stanowiący dominujący składnik witaminy E w pożywieniu. Pozostałe formy, choć mniej aktywne, także pełnią ważne funkcje w organizmie.

Działając jako antyoksydant, witamina E neutralizuje wolne rodniki, które mogą uszkadzać DNA komórek, co ogranicza ryzyko rozwoju nowotworów. Jej właściwości antyoksydacyjne sprawiają również, że opóźnia procesy starzenia skóry, poprawia jej kondycję i wygląd, a także korzystnie wpływa na funkcjonowanie narządu wzroku.

Witamina E chroni błony komórkowe przed utlenianiem, poprawia kondycję skóry i włosów. Reguluje krzepliwość krwi poprzez hamowanie agregacji płytek zapobiegając zakrzepom. Działa także korzystnie na układ sercowo-naczyniowy, poprawiając elastyczność naczyń. Zapobiegając utlenianiu lipidów pomaga obniżyć poziom cholesterolu LDL, co jest istotne w ograniczeniu tworzenia się blaszek miażdżycowych.

Witamina E chroni czerwone krwinki przed przedwczesnym rozpadem, a także wspiera transport tlenu do mięśni, co podnosi ich wydolność. Osoby z cukrzycą powinny szczególnie dbać o jej odpowiedni poziom, gdyż witamina ta zwiększa wrażliwość komórek na insulinę. Chorzy na choroby Parkinsona i Alzheimera również odczuwają korzyści jej działania, ponieważ spowalnia procesy starzenia się mózgu. Ponadto witamina E odgrywa kluczową rolę w produkcji nasienia u mężczyzn, a jej niedobór może prowadzić do problemów z płodnością.

W przypadku kobiet w ciąży witamina E razem z kwasem foliowym pomaga zapobiegać wadom cewy nerwowej u rozwijającego się płodu i wspiera jego prawidłowy rozwój. Suplementacja witaminy E u kobiet może także łagodzić objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego, takie jak bóle głowy, obrzęk piersi czy nerwowość.

Dodatkowo witamina E wzmacnia układ odpornościowy, poprawiając funkcję komórek chroniących organizm przed infekcjami, co podnosi jego ogólną odporność.

Witamina E występuje głównie w produktach roślinnych. Najbogatszymi jej źródłami są oleje roślinne, takie jak olej słonecznikowy, rzepakowy oraz kukurydziany. Warto zaznaczyć, że oleje tłoczone na zimno zawierają około 75% więcej witaminy E niż te rafinowane. Poza olejami w diecie witaminę E dostarczają również orzechy włoskie i ziemne, migdały, pestki dyni, pełne ziarna zbóż oraz zielone warzywa liściaste, takie jak kapusta, szpinak czy sałata.

Witamina E jest stabilna podczas gotowania w wysokich temperaturach, jednakże jest bardzo wrażliwa na mrożenie, a także na działanie tlenu i światła słonecznego. Dlatego oleje roślinne i warzywa zaleca się przechowywać w chłodnym, zacienionym miejscu, aby zapobiec degradacji tej witaminy.

Proces wchłaniania witaminy E może być obniżony przez stosowanie środków antykoncepcyjnych, leków przeczyszczających oraz hormonów tarczycy. Natomiast witamina A, witamina C, witaminy z grupy B, mangan, selen i niektóre nienasycone kwasy tłuszczowe pomagają zwiększyć jej wchłanianie.

Negatywny wpływ na aktywność witaminy E mają palenie papierosów oraz spożycie żelaza, które mogą osłabiać jej działanie ochronne.

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę E różni się w zależności od wieku, płci oraz stanu fizjologicznego. U dorosłych kobiet wynosi około 8 mg, natomiast u mężczyzn około 10 mg. W przypadku osób starszych dawka ta wzrasta do ponad 20 mg dziennie. Dla dzieci zalecane spożycie mieści się w zakresie od 6 do 15 mg, w zależności od wieku.

Kobiety w ciąży oraz karmiące powinny dostarczać około 10-19 mg witaminy E na dobę. Suplementacja u sportowców może być zwiększona do 15-50 mg na dobę.

W przypadku suplementacji witaminy E najlepiej wybierać preparaty zawierające naturalne formy tej witaminy, czyli mieszaninę różnych tokoferoli: alfa-, beta-, gamma- oraz delta-. Naturalne tokoferole występują w postaci D-izomerów (zwanych też RRR-tokoferolami), które są bardziej aktywne biologicznie niż formy syntetyczne.

Na rynku dostępne są również preparaty, które oprócz mieszaniny tokoferoli zawierają tokotrienole — mniej znane, ale również bardzo korzystne formy witaminy E, charakteryzujące się zdolnością do lepszego przenikania do komórek i silniejszym działaniem przeciwutleniającym.

Warto przy tym pamiętać, że witamina E najlepiej wchłania się przy jednoczesnym spożywaniu tłuszczów.

Niedobór witaminy E u osób z dobrze zbilansowaną dietą jest bardzo rzadki, jednak gdy występuje, wywołuje wiele nieprzyjemnych objawów. Mogą one obejmować chroniczne zmęczenie, osłabienie koncentracji oraz anemię. Niedobór przyczynia się także do zaburzeń funkcjonowania mięśni, zwiększonej podatności na infekcje oraz pogorszenia wzroku.

Szczególnie narażone na niedobory witaminy E są osoby z celiakią i mukowiscydozą, palacze oraz kobiety stosujące środki antykoncepcyjne. Niedobór witaminy E może dodatkowo objawiać się osłabieniem mięśni, problemami neurologicznymi, takimi jak drżenie rąk czy zaburzenia koordynacji ruchowej, a także suchą i łuszczącą się skórą oraz wypadaniem włosów. Jej deficyt prowadzi też do osłabienia układu odpornościowego, zwiększając ryzyko infekcji.

W przypadku długotrwałego niedoboru mogą wystąpić poważniejsze dolegliwości, takie jak zwyrodnienie plamki żółtej, ataksja (zaburzenia koordynacji ruchowej) oraz znaczne problemy z płodnością u obu płci.

Nadmiar witaminy E, szczególnie u kobiet w ciąży, może być szkodliwy dla organizmu. Do najczęstszych objawów nadmiaru należą osłabienie mięśni, zmęczenie, a także problemy żołądkowo-jelitowe, takie jak bóle brzucha czy biegunka. Mogą pojawić się także bóle głowy i zaburzenia widzenia.

Toksyczny poziom witaminy E zwiększa ryzyko poważnych krwawień, ponieważ nadmiar witaminy hamuje agregację płytek krwi. Długotrwałe spożywanie bardzo wysokich dawek witaminy E może również zwiększać ryzyko niewydolności serca i udaru krwotocznego mózgu oraz obniżać skuteczność leczenia onkologicznego, takiego jak radioterapia czy chemioterapia.

Przedawkowanie witaminy E zazwyczaj pojawia się tylko przy niekontrolowanej suplementacji i dawkach przekraczających 300 mg dziennie.

Koenzym Q10 jest substancją niezbędną do prawidłowego funkcjonowania organizmu i ma szansę stać się orężem w walce z chorobami cywilizacyjnymi, a naukowcy wciąż szukają jego nowych zastosowań. Koenzym Q10 (CoQ10) jest naturalnym związkiem chemicznym występującym w organizmach zwierząt i ludzi w dwóch formach: ubichinonu (utlenionej) i ubichinolu (zredukowanej). Pełni kluczową rolę w pracy mitochondriów, dostarczając organizmowi energii na poziomie komórkowym. Najwięcej mitochondriów posiadają komórki o najwyższym stopniu zapotrzebowania na energię, a zatem i na koenzym Q10. Jego znaczenie jest tak istotne, że odkrycie tych właściwości przez biochemika Petera Mitchella zostało w 1978 roku nagrodzone Nagrodą Nobla w dziedzinie chemii.

Od lat 90. XX wieku preparaty z koenzymem Q10 zaczęły zyskiwać na popularności, czyniąc go obecnie jednym z najpopularniejszych suplementów diety na świecie.

Koenzym Q10 to krystaliczna żółta substancja o charakterystycznym zapachu. Jest rozpuszczalny w tłuszczach, natomiast nie rozpuszcza się w wodzie. Koenzym Q10 jest fotostabilny i wykazuje dużą odporność temperaturową, dzięki czemu nie traci właściwości na etapie różnych procesów produkcji kosmetyków, w których stanowi substancję aktywną.

• Jest jednym z elementów najważniejszego cyklu przemian metabolicznych (cyklu Krebsa). Bierze udział w łańcuchu oddechowym mitochondriów, gdzie umożliwia transfer elektronów i syntezę adenozynotrifosforanu (ATP), który jest podstawowym nośnikiem energii dla komórek. Jego najwyższe stężenia występują w mięśniu sercowym, wątrobie, nerkach i trzustce, gdzie zapotrzebowanie na energię jest największe.
• Ma zdolność do transportu elektronów, dzięki czemu ma właściwości utleniająco-redukcyjne. W związku z tym w organizmie występuje ciągle w postaci dwóch form aktywnych – utlenionej i zredukowanej, które przechodzą w siebie nawzajem przy obecności odpowiednich enzymów. Zredukowana forma koenzymu Q10 – ubichinol – pomaga usuwać wolne rodniki z organizmu, będąc silnym antyoksydantem. Odtruwa komórki z toksyn i stanowi ich pierwszą linię obrony przed uszkodzeniem wolnymi rodnikami. Stabilizuje błony komórkowe, utrzymując ich integralność i płynność, co ma wpływ na funkcje receptorów oraz kanałów jonowych.
• Jako antyoksydant wspiera układ odpornościowy i krążenia, wpływając korzystnie na pracę serca, ciśnienie krwi oraz metabolizm. Uczestniczy w procesie regeneracji komórek, spowalnia procesy starzenia, chroni DNA, białka i lipidy wszystkich komórek oraz ma pozytywny wpływ na zdrowie skóry i wydolność fizyczną.
• Odgrywa istotną rolę w chorobach metabolicznych, zwłaszcza w cukrzycy typu 2. U osób z tą chorobą stężenie Q10 jest znacznie obniżone, co wpływa na zaburzenia metaboliczne i zwiększony stres oksydacyjny. Suplementacja Q10 może poprawić wrażliwość na insulinę, obniżyć poziom hemoglobiny glikowanej (HbA1c) oraz zaangażować enzymy antyoksydacyjne, co pomaga w kontroli poziomu glukozy i redukcji powikłań cukrzycowych. Ponadto koenzym Q10 wspomaga metabolizm tłuszczów, korzystnie wpływa na profil lipidowy, pomaga obniżyć ryzyko miażdżycy i chroni układ sercowo-naczyniowy.
• Jego poziom naturalnie spada z wiekiem, co może przyczyniać się do problemów z układem krążenia, zmęczenia mięśni, osłabienia odporności i procesów związanych ze starzeniem. Suplementacja Q10 jest stosowana także w chorobach metabolicznych, sercowo-naczyniowych i neurodegeneracyjnych ze względu na jego zdolność do poprawy funkcji mitochondriów i ochrony antyoksydacyjnej.
• Silne działanie antyoksydacyjne oraz wysoka rozpuszczalność w tłuszczach sprawiają, że koenzym Q10 znajduje zastosowanie nie tylko w suplementach diety, ale także w kosmetykach. Jest on szeroko wykorzystywany w kosmetykach anti-aging mających na celu spowalnianie procesów starzenia się skóry oraz redukowanie zmarszczek.

Naturalne źródła koenzymu Q10 to przede wszystkim produkty pochodzenia zwierzęcego oraz niektóre roślinne. Najwięcej CoQ10 znajduje się w:

• mięsie: szczególnie w wołowinie, wieprzowinie, a także podrobach takich jak wątróbka, serce, nerki i śledziona,
• rybach: bogate w koenzym Q10 są sardynki, makrela, łosoś, tuńczyk oraz śledź,
• drobiu: na przykład udka kurczaka są dobrym źródłem tej substancji,
• olejach roślinnych: np. olej rzepakowy, sojowy, kukurydziany czy oliwa z oliwek,
• orzechach i nasionach: pistacje, migdały, sezam,
• warzywach: szpinak, kalafior, świeże brokuły i kiełki brokułów zawierają umiarkowane ilości koenzymu Q10,
• roślinach strączkowych i produktach pełnoziarnistych,
• owocach: truskawki, pomarańcze.

Koenzym Q10 jest wrażliwy na wysoką temperaturę, więc przetwarzanie termiczne może obniżać jego zawartość w żywności. Jego przyswajalność jest także zależna od obecności tłuszczów w diecie, które wspomagają absorpcję. Dodatkowo w celu zwiększenia stężenia koenzymu Q10 można stosować suplementację witamin z grupy B, które nasilają jego endogenną syntezę.

W warunkach fizjologicznych synteza koenzymu Q10 zaspokaja potrzeby organizmu. Największe stężenie tego związku w tkankach obserwuje się około 20 roku życia. Niedobór koenzymu Q10 może objawiać się wieloma niepożądanymi symptomami i negatywnie wpływać na zdrowie. Typowe objawy to przewlekłe zmęczenie, osłabienie mięśni, bóle głowy, problemy ze snem oraz spadek odporności organizmu. Niedobór CoQ10 może także prowadzić do zaburzeń pracy serca, obniżenia wydolności fizycznej, a w dłuższej perspektywie sprzyjać rozwojowi chorób przewlekłych, w tym sercowo-naczyniowych i neurodegeneracyjnych. Ponadto organizm z niedoborem ma trudności z produkcją energii na poziomie komórkowym, co skutkuje zmniejszoną wydajnością metaboliczną i szybszym starzeniem się komórek.

Przyczyny niedoboru obejmują:

• naturalny spadek produkcji koenzymu Q10 z wiekiem,
• zwiększone zapotrzebowanie u osób aktywnych fizycznie i żyjących w zanieczyszczonym środowisku, przewlekły stres,
• stosowanie niektórych leków, np. statyn,
• choroby metaboliczne i genetyczne zaburzenia syntezy CoQ10,
• niewłaściwą dietę, ubogą w składniki potrzebne do jego biosyntezy (np. niedobór B6), palenie papierosów,
• genetyczny lub nabyty defekt syntezy lub wykorzystania CoQ10,
• zwiększone zapotrzebowanie tkanek na CoQ10 w przebiegu stanów chorobowych (np. nadczynność tarczycy, choroby układu krążenia, nowotwory, zaburzenia mięśniowe, choroby neurodegeneracyjne).

Dawkowanie koenzymu Q10 zależy od wieku, stanu zdrowia oraz celu suplementacji.

• Dla osób młodszych i w celach profilaktycznych zazwyczaj stosuje się dawki od 30 do 100 mg dziennie, często jednorazowo rano.
• U osób starszych oraz u pacjentów z chorobami serca dawki mogą być wyższe, nawet do 100 mg trzy razy dziennie (300 mg na dobę) lub w określonych przypadkach aż do 600 mg dziennie, oczywiście pod kontrolą lekarza.
• W suplementach popularne są dawki 100 mg na kapsułkę, przyjmowane raz lub dwa razy dziennie podczas posiłku zawierającego tłuszcz dla lepszego wchłaniania.
• Suplementacja powinna trwać minimum 4 tygodnie, jednak optymalne efekty osiąga się przy stosowaniu przez co najmniej 12 tygodni.
• Po okresie początkowym (np. dwóch tygodniach stosowania większej dawki uzupełniającej) można przejść na dawki podtrzymujące rzędu 10-30 mg dziennie.
• Koenzym Q10 jest dobrze tolerowany, ale może powodować łagodne dolegliwości żołądkowo-jelitowe. Nie jest zalecany kobietom w ciąży i karmiącym bez konsultacji lekarskiej.

Za bardziej biodostępny i aktywny biologicznie uważany jest koenzym Q10 w formie ubichinolu. Ubichinol to zredukowana forma koenzymu Q10, gotowa do natychmiastowego wykorzystania przez organizm, szczególnie skuteczna jako antyoksydant. Jest łatwiej przyswajalny zwłaszcza u osób starszych lub tych, którzy mają obniżoną zdolność przekształcania ubichinonu (utlenionej formy) do ubichinolu.

Natomiast ubichinon, choć jest formą utlenioną i wymaga przekształcenia do aktywnego ubichinolu w organizmie, jest bardziej stabilny, szerzej przebadany i zwykle bardziej przystępny cenowo. Dla młodszych, zdrowych osób, które naturalnie dobrze konwertują ubichinon do ubichinolu, ubichinon może być równie skuteczny.

• Stosowany w terapii chorób związanych z uszkodzeniami mitochondriów, w chorobach serca, stanach zapalnych i neurodegeneracyjnych.
• Pomaga w poprawie wydolności fizycznej i regeneracji organizmu.
• Popularny składnik kosmetyków przeciwzmarszczkowych ze względu na działanie antyoksydacyjne.

Suplementacja koenzymem Q10 wykazuje korzystne działanie w kilku chorobach mitochondrialnych, które często charakteryzują się deficytem energii komórkowej i stresem oksydacyjnym.

Do chorób tych, które reagują na suplementację Q10, należą:

• miopatia mitochondrialna, zwłaszcza związana z mutacją w genie POLG, gdzie Q10 poprawia funkcje mitochondrialne i zwiększa poziom energii,
• encefalopatie mitochondrialne, np. zespół Leigha oraz zespół Kearnsa-Sayre'a, gdzie CoQ10 może zmniejszać uszkodzenia oksydacyjne i wspierać produkcję ATP,
• choroby neurodegeneracyjne mające podłoże mitochondrialne, takie jak choroba Parkinsona i niektóre formy stwardnienia zanikowego bocznego (ALS),
• niedobory koenzymu Q10 spowodowane mutacjami w genach zaangażowanych w biosyntezę CoQ10 (np. mutacja w genie COQ9), gdzie suplementacja jest kluczowa dla poprawy łańcucha oddechowego i produkcji energii.

Nadmiar koenzymu Q10 jest rzadkością, ponieważ organizm w dużym stopniu sam reguluje jego poziom i usuwa nadmiar. Jednak przy długotrwałym stosowaniu dużych dawek suplementów mogą pojawić się skutki uboczne takie jak bóle brzucha, biegunka, nudności, zawroty głowy, wysypka, drażliwość czy problemy ze snem. Objawy te są zazwyczaj łagodne i ustępują po zmniejszeniu dawki lub przerwaniu suplementacji. Suplementację należy prowadzić ostrożnie w przypadku stosowania warfaryny, ponieważ koenzym Q10 może osłabiać jej działanie. Ostrożność należy też zachować u kobiet w ciąży i karmiących. W przypadku przyjmowania niektórych leków, z którymi CoQ10 może wchodzić w specyficzne interakcje, takich jak antracykliny, tamoksifen, timolol, antagoniści witaminy K, niezbędna jest konsultacja z lekarzem.

Wyniki przeprowadzonych badań potwierdzają, że doustna suplementacja CoQ10 też może korzystnie wpływać na skórę - podany w ten sposób dostaje się do komórek skóry (keratynocytów), zwiększając ich odporność na stres oksydacyjny oraz szkodliwe działanie promieniowania UV. Koenzym Q10 zwiększa także w komórkach skóry syntezę DNA oraz produkcję kwasu hialuronowego, który działa ochronnie na kolagen i wspomaga utrzymanie prawidłowego nawilżenia skóry.

Spowolnienie procesów odnowy biologicznej zachodzące z wiekiem wiąże się ze zmniejszeniem stężenia koenzymu Q10 w organizmie. Zwiększona podaż tego związku, zwłaszcza w formie zredukowanej, może spowalniać procesy starzenia. Takie właściwości koenzymu Q10 wykorzystuje się do produkcji kosmetyków przeciwstarzeniowych, mających na celu poprawę jędrności skóry.

• Kilka tygodni aplikacji koenzymu Q10 na skórę powoduje zanik już istniejących zmarszczek oraz opóźnienie powstawania nowych, a także zwiększenie nawodnienia i elastyczności skóry.
• Koenzym Q10 chroni skórę także przed niedotlenieniem oraz przed zanieczyszczeniami środowiska.
• Prowadzone badania obejmują też wykorzystanie koenzymu Q10 jako naturalnego filtra przeciwsłonecznego o niskim ryzyku podrażnień.
• Efekt przeciwstarzeniowy jest również wykorzystywany do produkcji doustnych nutraceutyków, które mają pomóc w zapewnieniu pięknej i młodo wyglądającej cery.

Wchłanianie koenzymu Q10 przez nasz organizm jest powolne i niecałkowite, przez co na efekty jego stosowania trzeba trochę poczekać. Po przyjęciu doustnym koenzym Q10 osiąga maksymalne stężenie w osoczu dopiero po upływie od 6 do nawet 23 godzin, a następnie jest rozprowadzany po całym organizmie. Pełne efekty suplementacji powinny być widoczne po 2-3 miesiącach stosowania.